Er zijn meerdere behandelingsmogelijkheden voor retinoblastoom en iedere patiënt krijgt een behandeling op maat. Dat komt doordat bij iedereen het retinoblastoom zich net anders manifesteert. Het betekent dat afhankelijk van de grootte en plaats van de tumor de beste behandeling voor uw kind wordt bepaald. Dit wordt gedaan door de oogartsen Dr. Bosscha en Prof. Moll, samen met de andere artsen van het retinoblastoom team. Hierbij houden de artsen rekening met de korte- en lange termijn effecten van de behandeling én van de ziekte. Gelukkig kunnen bijna alle kinderen in Nederland genezen van retinoblastoom, ongeveer 95%. Vaak moet een oog worden verwijderd, maar als de tumor niet te groot is kan een oog worden gespaard. Een oogsparend behandeltraject duurt meestal twee jaar. De meest toegepaste behandelingen zijn:
Als de tumor meer dan de helft van het netvlies heeft aangetast en/of er levensgevaar dreigt wanneer het oog behouden blijft, is de veiligste behandeling om het oog te verwijderen (enucleatie). Als deze ingreep nodig is bereiden de oogartsen en verpleegkundigen u en uw kind daar zorgvuldig op voor. Enucleatie gebeurt onder narcose. Het oog wordt verwijderd en een kunststof bolletje wordt ingebracht om de holte op te vullen. Na vier tot zes weken, als de wond goed genezen is, wordt er een kunstoog aangemeten door de prothesemaker (ocularist). Meer informatie over deze operatie leest u in deze brochure. Deze methoden zijn geschikt voor kleine tumoren in het oog. Als er kleine tumortjes zijn in het centrum van het netvlies kunnen die worden gelaserd. De tumor wordt dan met een laserstraal via de pupil verhit en vernietigd. De tumor verandert in een litteken. Lasercoagulatie kan alleen of in combinatie met chemotherapie (tumorchemoreductie) worden toegepast Als de tumoren aan de rand van het netvlies zitten, wordt gebruik gemaakt van plaatselijke bevriezing of cryocoagulatie (cryo = koud). De bevriezing van -60° C gaat zonder het oog te openen door het bindvlies heen. Met een koud staafje wordt de tumor vanuit de buitenkant van het oog zo bevroren dat die afsterft. Op de plek waar ooit een tumor heeft gezeten en een litteken is ontstaan functioneren de netvliescellen niet, waardoor de patiënt slechter kan zien. Onder chemotherapie wordt een behandeling verstaan met celgroeiremmende of celdodende medicijnen, zgn. cytostatica. Er zijn vaak meerdere chemotherapie behandelingen nodig en er zijn verschillende medicijnen effectief. De kinderoncoloog zal u alle informatie geven over het effect en de bijwerkingen van deze behandeling. Deze medicijnen kunnen in verschillende toedieningsvormen worden toegepast (lees ook alles in de folder rechts): Chemotherapie kan middelgrote tumoren in het oog doen krimpen (reductie) en wordt in dat geval toegepast in combinatie met lasertherapie, cryocoagulatie of een radioactief schildje. De chemotherapie wordt in een kuur toegediend via een infuus. Iedere vier weken wordt de chemokuur herhaald. Een paar uur voorafgaande aan de laserbehandeling (thermotherapie) wordt chemotherapie gegeven zodat het effect van de chemotherapie en de laser elkaar versterken. Chemotherapie wordt ook toegepast als aanvullende behandeling. Dit gebeurt nadat een oog is verwijderd en bij pathologisch-anatomisch onderzoek blijkt dat de tumor diep in het vaatvlies of in de oogzenuw is gegroeid. Het doel van de chemotherapie is om een kleine kans op uitzaaiingen te voorkomen (preventie). Preventief (uit voorzorg) worden zes kuren chemotherapie gegeven om de vier weken, zodat er later geen uitzaaiingen ontstaan. Selectieve intra-arteriële chemotherapie (SIAC). Dit is een behandeling die door de neurointerventie radioloog wordt uitgevoerd. In de lies wordt een slangetje, een zogenaamde catheter ingebracht. De catheter wordt via de liesslagader opgevoerd naar de slagader van het oog. Dan wordt via de catheter chemotherapie toegediend. Op deze manier krijgt alleen het oog chemotherapie en blijft de rest van het lichaam grotendeels gespaard van chemo. De behandeling wordt meerdere malen herhaald (in totaal ongeveer twee tot vier keer) met een tussenpoos van 3-4 weken, totdat de tumor is verdwenen. Er helaas zijn maar weinig tumoren geschikt voor deze behandeling. De behandeling kan aan tweeogen tegelijk worden uitgevoerd. Daarnaast moet een patiëntje minimaal zes maanden oud zijn. Soms is de aanleg van bloedvaten niet geschikt voor deze therapie. Dat merkt de radioloog pas tijdens de behandeling. De behandeling wordt dan gestaakt en samen met de oogartsen wordt in overleg met de ouders een alternatieve behandeling gekozen. Deze video laat zien hoe de behandeling in zijn werk gaat. Als aanvullende behandeling op andere behandeling(en) kan er chemotherapie direct in het glasvocht (vitreum) van de oogbol worden geïnjecteerd met een haarfijn naaldje. Deze behandeling wordt gegeven als er sprake is van glasvochtuitzaaïngen oftwel (glasvocht) seedings. Bij deze vorm van retinoblastoom drijven kleine brokjes tumor “vrij” in de glasvochtruimte van de oogbol. Deze losse tumorcellen zijn moeilijk te behandelen en hebben de neiging om weer terug te groeien. Dat noemen we recidiveren. In enkele gevallen lukt het toch om ze permanent weg te krijgen dor middel van intravitreale injecties met chemotherapie. Deze behandeling moet meedere malen worden herhaald met een tussenpoos van 1-4 weken. Retinoblastoom kan behandeld worden met bestraling (radiotherapie). Dit kan plaatselijk worden toegediend, waarbij gebruik wordt gemaakt van een radioactief schildje, of uitwendig worden toegepast. Deze behandelmethoden worden in Essen (Duitsland) uitgevoerd. Dit is een vorm van bestraling waarbij een radioactief schildje aan de buitenkant van het oog wordt gehecht, ter hoogte van de tumor aan de binnenzijde. Dit is alleen mogelijk bij kleine tot middelgrote tumoren. De schildjes moeten een aantal dagen blijven zitten om de tumorcellen zoveel mogelijk te vernietigen. Deze methode kan ook worden gebruikt als het oog al eerder behandeld is, maar er zich toch opnieuw tumorcellen in dit gebied bevinden (dat wordt een recidief van de ziekte genoemd). Bij uitwendige radiotherapie wordt geprobeerd de tumor te vernietigen met behulp van bestraling. Als beide ogen ernstig zijn aangetast worden de ogen uitwendig bestraald. Omdat de tumorcellen van een retinoblastoom zeer gevoelig zijn voor bestraling, is deze behandeling bij veel kinderen effectief. Hierbij wordt het oog (de ogen) vijfentwintig keer bestraald met een lage dosis in vijf weken tijd. De bestraling vindt plaats onder narcose. Uitwendige bestraling is een goede therapie en soms de enige mogelijkheid het zicht te behouden. Er zijn helaas ernstige bijwerkingen zoals vervorming van de oogkas, staar (troebele lens), bloedingen in het oog of droge ogen. Later in het leven is er een kleine kans op een ander soort tumor in het bestralingsgebied. Welke behandelingen zijn er?
Enucleatie
Laser- of cryocoagulatie
Chemotherapie
Bestraling
Radioactief schildje
Uitwendige bestraling
